Horizontalisering t.b.v. een gedegen aanpak van kindermishandeling.

Deze tekst was eerder door Ria Kuilder op de forumpagina geplaatst - JD

Ik ben bijna tien jaar werkzaam op het gebied van multiprobleem gezinnen en meervoudige hulpverlening: in het kader van horizontalisering een nachtmerrie in een verticale systeemwereld. Ik heb wel vaak gedacht in termen van 'top-down' en de noodzaak voor een integrale aanpak, maar kende het gedachtegoed en de termen van Horizontalisering niet totdat ik een link kreeg naar het interview met Jaques Wallage op deze site.
Ik kwam al snel tot de conclusie dat de discussies in diverse Linkedingroepen die gericht zijn op vernieuwing in de welzijns- en hulpverleningswereld eigenlijk ook vooral over horizontalisering gaan. De verticale inrichting van de hulpverleningswereld levert al jaren een berg van problemen op en wordt op steeds meer fronten failliet verklaard. We bevinden ons nu in een periode van grote veranderingen in de (jeugd)zorg - ingrijpende stelselveranderingen en enorme bezuinigingen. Het is voor veel professionals in de sector een cruciale periode om nu kansen te grijpen en - met de sociale media - doen ze dat gelukkig ook. De nadruk ligt daarbij vooral op het versterken van de eerste lijn (preventie is al jaren een stiefkindje); op het bieden van ruimte aan professionals en op het gebruik van de sociale media in de hulpverlening.

Horizontalisering in de (jeugd)hulpverlening is niet alleen een zaak voor betrokkenen; het is een zaak van de samenleving. Die samenleving investeert middels verzekeringen en belastingen enorme bedragen in welzijn en hulp, maar krijgt structureel te weinig waar voor dat geld. Ik heb in mijn werk zo veel verspilling van middelen gezien; eindeloze reeksen van hulp- en dienstverleners in een gezin en vrijwel niets bereiken op het gebied van verbeteringen t.a.v. de ontwikkeling/ veiligheid van kinderen. Wij raken als samenleving hevig verontwaardigd over de gang van zaken rondom Savannah en Gessica, maar schijnen ons niet te realiseren dat de problemen die ten grondslag liggen inherent zijn aan de manier waarop we de hulpverlening georganiseerd hebben en dat er sinds de dood van Savannah niet veel verbeteringen hebben plaatsgevonden. Voor een overzicht: canon sociaal werk.eu.

Ik wou dan ook de volgende discussie met jullie delen. Op de Linkedin groep jz 2.0 vraagt een rijksambtenaar naar input voor nieuw beleid t.a.v. de aanpak van kindermishandeling. Dit was mijn bijdrage van vandaag.
"Preventie doe je alleen als het in je takenpakket zit en je hebt alleen taken waarvoor jouw organisatie/ gefinancierd wordt. En qua kindermishandeling zijn er weinig mensen die gefinancierd worden om er iets mee te doen. Ik heb bijna 10 jaar ervaring met dit werkterrein en ben ontelbare keren tot de conclusie gekomen dat je afhankelijk bent van professionals die bereid zijn om hun functiebeschrijving en/ of opdrachten van hun manager links te laten liggen om te doen wat nodig is. Dit zijn ook de professionals die opgebrand raken en/of totaal ander werk gaan doen - we verliezen veel kanjers op deze manier.
Wij bewegen ons in een verticaal ingerichte hulpverleningswereld waarin alles afgebakend, gebureaucratiseerd en geïnstitutionaliseerd is. In deze wereld is de professional niet meer dan een productiemedewerker, van wie alle taken zo'n beetje voorgeschreven zijn, die alleen vraaggericht mogen werken en waarbij alle taken qua tijd (soms tot op de minuut!) zijn vastgelegd. Geen beroepseer meer te behalen.
Kindermishandeling (bedreigingen t.a.v. de ontwikkeling en/of veiligheid van kinderen) doet zich echter horizontaal voor. Dus moeten er allerlei ''horizontale' afspraken komen om toch die verbindingen tussen de verticale zuilen te maken. Met als gevolg dat we intussen door de vele bomen van convenanten, protocollen en meldcodes geen zicht meer hebben op het o zo belangrijke bos. Voorbeeld: een Bureau Jeugdzorg die in 5 jaar tijd meer dan 120 convenanten/ protocollen afsluit met een enorm scala aan andere instellingen/ organisaties... Niet uit te voeren en dus worden er nauwelijks resultaten behaald - ook op het belangrijke terrein van kindermishandeling. De manier waarop zorg en hulpverlening georganiseerd hebben is door allerlei mensen op allerlei niveaus al failliet verklaard (zie www.stadinbeweging.nl - Amsterdam als voorbeeld).

Einstein zei het al: de belangrijkste problemen kunnen niet worden opgelost binnen hetzelfde kader waarbinnen ze gecreëerd zijn. Verbeterde preventie in belang van kinderen verander je niet door nieuw beleid te maken over hoe het anders moet; dit verander je alleen door anders beleid te maken.
Beleid moet niet meer gericht zijn op het versterken van het management (top - down), maar moet zich richten op het versterken van de uitvoering (bottom - up). Ga de wijken in; ga in gesprek met professionals en burgers (vrijwilligers; ouders; buren) over wat nodig is en draag zorg voor een integrale (horizontale) aanpak. De rest werkt niet. Dit is niets nieuws: neem een (digitaal/ fysiek) kijkje bij de Transitie Jeugdzorg in Overijssel.
Een overheid die wil dat burgers (en wij zijn als ouders en/of professionals ook burgers) op allerlei terreinen meer verantwoordelijkheden nemen en meer gaan doen, heeft in eerste instantie een vertrouwensachterstand te overbruggen. Dit kan alleen lukken als er echt ruimte komt voor burgers; echt ruimte voor professionals en een betrouwbare en faciliterende overheid. Zie ook: https://horizontalisering.ning.com/profiles/blogs/interview-met-jac....
Mbt het gebruik van sociale media: er zijn allerlei bedrijven actief op dit gebied. Alares zou bijvoorbeeld met alle gemak een presentatie op het ministerie kunnen geven over de brede mogelijkheden en praktijkvoorbeelden. Dit lijkt mij erg belangrijk: de sociale media brengen enorme machtsverschuivingen van overheden naar burgers te weeg en niet alleen in Noord Afrikaanse landen.